Angstcultuur, wat is dat? Wat is een angstcultuur? Wat zijn de kenmerken van een angstcultuur? Hoe herken je een angstcultuur aan het gedrag van de bazen? Hoe herken je een angstcultuur aan het gedrag van de werknemers? Wat zijn de consequenties van een angstcultuur binnen een bedrijf? Angstcultuur en narcisme hebben veel overeenkomsten!

Wat is een angstcultuur?

Regelmatig kom je het woord: “angstcultuur” tegen op het nieuws, in kranten en op internet. Het zijn vooral grote organisaties die te maken hebben met een angstcultuur. Maar angstcultuur kan natuurlijk ook voorkomen in de sportwereld, op universiteiten en enz.

Angstcultuur is volgens het Algemeen Nederlands woordenboek:

“Cultuur binnen een organisatie waarin gebruik wordt gemaakt van angstgevoelens onder ondergeschikten om beslissingen te nemen en door te voeren;”

“Cultuur waarin angst heerst; cultuur waarin angst als middel wordt gebruikt om dingen gedaan te krijgen.”

Boven op deze angst wordt er binnen een angstcultuur ook misbruikt gemaakt door de ondergeschikte een gevoel van schaamte aan te praten d.m.v. uitschelden, kleineren en vernederen: “Wat mankeert jou toch?”

Met andere woorden: “Kop dicht en doorwerken.”

 

Kenmerken angstcultuur

Het gezag binnen de organisatie dat te maken heeft met angstcultuur is opgelegd. Het gezag eist gehoorzaamheid, tegenspraak wordt niet geduld.

Een van de belangrijkste kenmerken van een angstcultuur binnen een organisatie zijn de “onuitgesproken regels” die daar heersen. Je maakt pas kennis met deze onuitgesproken regels als je deze regels overtreedt:

“Je mag het nooit oneens zijn met de baas,” en

“Als jij niet zo´n drukte had gemaakt, was er niets aan de hand geweest. Het is jouw schuld!”

Een ander kenmerk waar je een angstcultuur aan herkent is dat de baas, nooit verantwoordelijk wordt gehouden voor zijn gedrag of gemaakte fouten:

“Hoe durf je aan mij te twijfelen?”

Door de angst hun baan te verliezen houden werknemers hun mond, waardoor de narcistische baas steeds meer het idee heeft dat hij wegkomt met zijn onmogelijke gedrag. De angst om iets te zeggen beloont het asociale gedrag van een narcist. Door de angst om iets te zeggen krijgt de narcist het idee dat hij wegkomt met zijn onmogelijke gedrag op het werk.

 

Kenmerken narcisme

Kenmerken van het narcisme vertonen grote overeenkomsten met een angstcultuur. En met name de open narcist.

Open narcisten zijn zich absoluut niet bewust en voelen zich niet schuldig hoe hun onmogelijke gedrag anderen beïnvloed. Zij geloven en zijn er ook van overtuigd dat ze superieur zijn en het recht hebben zich zo te gedragen zoals zij zich gedragen. Zij geloven en zijn er heilig van overtuigd dat zij het recht hebben op alle aandacht en zij gedragen zich dan ook alsof ze alle aandacht van anderen verdienen. Mochten deze narcisten ooit ervaren dat ze met mislukkingen te maken krijgen, dan is dat altijd de schuld van anderen. Zij geloven namelijk dat ze altijd onschuldig zijn.

Een open narcist zal zich beter doen voorkomen dan anderen en stelt zich hierin empathieloos naar zijn of haar medemens op.

Een open narcist denkt dat hij of zij zo groots en geweldig is, dat de gewone medemens hem of haar onmogelijk kan begrijpen of kan bijbenen in zijn of haar grootsheid.

 

 

Oorzaak angstcultuur: narcisme?

Angstcultuur lijkt verdacht veel op het narcisme. En dat is precies wat er aan de hand is: er zijn te veel kenmerken van het narcisme aanwezig binnen een angstcultuur.

 

Hoe herken je een angstcultuur aan de leiders?

Het zijn de leiders, bazen, managers en de leidinggevenden binnen organisaties die:

• Zaken doordrukken, ten koste van alles en iedereen,
• Die hun werknemers en ondergeschikte afblaffen, uitschelden, onnodig bekritiseren, belachelijk maken, tegen elkaar uitspelen, manipuleren en chanteren en absoluut niet naar ze luisteren,
• Die geen enkel respect tonen voor een ander,
• Die hun werknemers onnodig lang in onzekerheid laten wachten over reorganisaties,
• Die belangrijke informatie doelbewust achterhouden,
• Die niet het goede voorbeeld geven,
• Die zich als een onmogelijke tiran gedragen.

(Of de leider binnen de sportclub, de leider binnen een studentengroep en enz.)

 

Hoe herken je een angstcultuur aan de werknemers?

Aan de angst.

Werknemers die beginnen met werken bij een organisatie waar een angstcultuur heerst, gedragen zich totaal anders dan werknemers die al een tijdje te maken hebben met een angstcultuur. De nieuwelingen hebben nog niet kennis gemaakt met de “onuitgesproken regels.” Zodra de werknemers kennis hebben gemaakt met de onuitgesproken regels veranderen ze langzaam in angstige zombies die de werkdag op eieren lopen om hun baas maar tevreden te houden. Neergeslagen ogen, ingehouden adem en de opluchting en de verbeterde stemming binnen de groep als de “leider” vertrekt.

• Werknemers binnen een organisatie waar een angstcultuur heerst zijn altijd bezig met bepalen wat de wil is van hun baas of van diegene die de angstcultuur veroorzaakt,
• Deze werknemers vertonen gevoelens van angst en onrust,
• Zij ontwikkelen een verdedigingsmechanisme om het misnoegen van hun baas te voorkomen en
• Deze werknemers vertonen daardoor een groot gebrek aan motivatie en energie omdat ze altijd op hun hoede moeten zijn.

 

Wat zijn de consequenties van een angstcultuur binnen een organisatie?

Een angstcultuur op het werk zorgt dat:

• Medewerkers veel minder met elkaar samenwerken,
• Medewerkers zich onveilig voelen op de werkplek,
• Medewerkers met (te) veel stress te maken hebben,
• Er geen motivatie aanwezig is om de medewerkers te stimuleren,
• Innovatie zakt tot een dieptepunt,
• Creativiteit vermindert in een rap tempo,
• Bedrijfsresultaten kelderen schrikbarend snel,
• Medewerkers vertrouwen elkaar, hun baas en het bedrijf niet (meer),
• Er gebeuren te veel ongelukken,
• Er worden te veel fouten gemaakt en
• Medewerkers zijn al lang niet meer in staat om problemen op te lossen aangezien de narcistische baas problemen in een hoop tempo en in overvloed creëert.

 

Omwille van de leesbaarheid verwijs ik naar de narcist als een “hij” en naar het slachtoffer van narcisme als een “zij.” Dit is puur taalkundig gekozen. Het is niet de bedoeling te concluderen dat narcisten altijd mannen zijn en dat slachtoffers van narcisme altijd vrouwen zijn! Er zijn heel wat mannen slachtoffer van een vrouwelijke narcist! Alles slachtoffers (m/v) van het narcisme (m/v) zijn hier van harte welkom!